Woordenlijst

beeld

1080

Aanduiding voor vormen van HDTV met 1080 verticale lijnen (en in principe 1920 horizontale)

12F12

Aanduiding voor 4:3 SD video

1.33:1

> 4:3

14L12

14:9 beeld binnen een 4:3-kader (met letterboxing)

1.66:1

Beeldverhouding waarbij het beeld 1,6667 maal zo breed als hoog is, ook wel 'Europees Widescreen' genoemd

16F16

Aanduiding voor 16:9 anamorfotisch SD breedbeeld

16L12

Aanduiding voor letterboxed 16:9 beeld binnen een standaard 4:3-kader

16mm

Semi-professioneel filmformaat

1.78:1

Beeldverhouding waarbij het beeld 1,7778 maal zo breed als hoog is, bekender als 16:9

1.85:1

Beeldverhouding waarbij het beeld 1,85 maal zo breed als hoog is, ook wel  'Amerikaans Widescreen' genoemd.

1R

Enkelzijdig geperforeerd 16mm materiaal, i.t.t. 2R

2.35:1

Beeldverhouding waarbij het beeld 2,35 maal zo breed als hoog is, ook wel Scope genoemd. Het beeldmateriaal is anamorf (in elkaar gedrukt in een verhouding van 1:2) op de drager opgeslagen; > squeeze;  sinds 1970 is de daadwerkelijke beeldverhouding 2.39:1

2.39:1

> 2.35:1

24p

Verzamelnaam voor materiaal (en afwerkingssystemen die daarmee overweg kunnen) dat op 24 volledige beelden per seconde is opgenomen, zoals bioscoopfilms en vormen van HD. Net iets beter dan 25p leent 24p zich als bron voor meerdere opleverformaten, aangezien een conversie naar zowel een bioscoopkopie, een PAL master of een NTSC master eenvoudig zijn. N.B. de p staat voor progressive. Let op: soms wordt 24p ook gebruikt waar het strikt genomen om 23.976p gaat (een vertraagde vorm van 24p die zich beter leent voor verwerking in NTSC-landen)

25i

Verzamelnaam voor materiaal (en afwerkingssystemen die daarmee overweg kunnen) dat op 25 interlaced beelden is opgenomen

2R

vero. Dubbelzijdig geperforeerd 16mm materiaal

3:2:2:3 pulldown

Om 24p DV-videomateriaal naar 30 b/s NTSC-video over te zetten worden de videobeelden in een cadans van 3 fields-2 fields-2 fields-3 fields in het videosignaal geschreven; > pulldown

3:2 pulldown

Om film van 24 b/s naar 30 b/s NTSC-video over te zetten worden de filmbeelden in een cadans van 3 fields-2 fields in het videosignaal geschreven; > pulldown

35mm

Het standaard filmformaat voor opname en weergave

3D

3-Dimensionaal.
1Aanduiding die aangeeft dat een DVE niet alleen in de breedte en hoogte, maar ook in de diepte kan bewerken;
2verzamelnaam voor alle driedimensionale animatietechnieken, zowel handmatig als m.b.v. de computer. Tegenwoordig praktisch alleen 3D-computeranimatie;
3nieuw leven ingeblazen film- en tv-standaard, nu zichtbaar met behulp van polarisatieverschil.

3D-LUT

Driedimensionale 'lookup table', ter omrekening van kleurinformatie; > kleurenkubus

3K

Aanduiding voor digitale (film)beeldnabewerking en CGI in een resolutie van ruim 3000 pixels breed (maximaal 3072 x 2334)

3-Perf

Opnamen over 3 i.p.v. de gebruikelijke 4 perforaties bij 35mm film t.b.v. wide screen-kadrering. Levert materiaalbesparing op van 25%

4:1:1

Digitaal videocomponentensignaal, waarbij voor elke 4 samples van het helderheidssignaal (Y) elke kleurcomponent (U en V) eenmaal wordt gesampeld (op 3.37 MHz). Dit wordt gebruikt in NTSC DV-video

4:2:0

Digitaal videocomponentensignaal, waarbij voor elke 4 samples van het helderheidssignaal (Y) elke kleurcomponent (U en V) tweemaal wordt gesampeld, bv. DVCam

4:2:2

Digitaal videocomponentensignaal, waarbij voor elke 4 samples van het helderheidssignaal (Y) de kleurcomponent U eenmaal wordt gesampeld in de even lijn en de kleurcomponent V eenmaal in de oneven lijn. Dit wordt gebruikt in PAL DV-video (ook Digibeta) en MPEG-2

4:2:2:4

Gelijk aan 4:2:2, maar met de toevoeging van een keysignaal, dat evenals het helderheidssignaal 4 maal gesampeld wordt

4:3

Beeldverhouding waarbij het beeld 1,3333 maal zo breed als hoog is. Het oerformaat van zowel film als tv. De widescreen-formaten zijn van later datum

4.43 MHz

Kleurenhulpdraaggolf, drager van de kleureninformatie in het PAL-composiet videosignaal. De preciese frequentie is 4433618,75 Hz

4:4:4

Gelijkend op 4:2:2, maar nu met voor elke component van het YUV-signaal evenveel sampels

4:4:4:4

Gelijk aan 4:4:4, maar dan met de toevoeging van een keysignaal

4Fsc

vero. Vier keer de frequentie van de kleurenhulpdraaggolf. De sampelfrequentie van composiete digitale videoregistratiesystemen

4V

Opeenvolging van 4 verschillende rasters door het lijn-om-lijn omschakelen van de PAL-fase

50i

Video op 25 hele beelden per seconde, met interlacing, dus eigenlijk 50 fields per seconde

50p

Aanduiding voor videosystemen gebaseerd op 50 volledige beelden per seconde

5D

Canon EOS 5D, fotocamera die ook als HD-videocamera gebruikt kan worden, >ook 7d

60i

Video op (bijna) 30 hele beelden per seconde, met interlacing, dus eigenlijk (bijna) 60 fields per seconde

60p

Aanduiding voor videosystemen gebaseerd op 60 volledige beelden per seconde

65mm

Breedbeeld-opnameformaat (1:2.2) dat voor projectie wordt geprint op 70mm, zodat er ook ruimte is voor 4 extra magnetische geluidssporen (in totaal 6) en eventueel een DTS-spoor

7D

Canon EOS 7D, fotocamera die ook als HD-videocamera gebruikt kan worden, > ook 5D

85B-filter

Filter dat daglicht geschikt maakt voor kunstlichtfilms (tegenovergestelde van 80A-filter)

8:8:8

Digitaal videocomponenten signaal met hogere sampelfrequentie, gebruikt voor bijvoorbeeld videoeffecten in speelfilms. De film wordt met verhoogde sampelfrequentie gescand

AAF-file

Advanced Authoring Format, uitwisselingsformaat voor allerlei media als video, foto's, graphics en audio met behoud van de metadata van die media. Hiermee wordt het mogelijk b.v. een montage te transporteren naar elders, inclusief lassen, levels, titels

Aandachtspunt

Gedeelte van een beeld waar de aandacht van de kijker zich op richt (veelal het gezicht van een personage)

Aaton

Cameramerk, opvolger van de Eclair; het legt zich ook toe op audio (Cantar, InDaw)

Aatonnite

Zoekersysteem van Aaton, waarbij de kaderlijnen oplichten. Vgl. Arriglow

Aaton-tijdcode

Tijdcodesysteem voor filmcamera's, waarbij de tijdcode, in de gate, als een optische matrix van puntjes op de film wordt geschreven t.b.v. het synchroniseren van beeld met geluid; niet gelijk aan Arri-tijdcode

Abekas

vero. Fabrikant van (digitale) videoapparatuur

Aberratie

Afwijking, maar in het vak: lensafwijking

Academy-verhouding

Aspect-ratio 1,37:1, nagenoeg gelijk aan de beeldverhouding van het oorspronkelijke TV-kader (1,33:1 of 4:3)

Acetaat

Dragermateriaal (cellulose-triacetaat) voor film en tape, moeilijk brandbaar

Achromatisch

1Kleurloos;
2zonder kleurdekkingsfouten

Achtergrondprojectie

vero. M.b.v. projectie maken van een achtergrond, geheel vervangen door green- en bluescreen keytechniek

A.C.M.

Automatic Color Masking, oranjekleurige filterlaag in negatiefmateriaal

A.C.T.

1vero. Anti Comet Tail, schakeling die naijlen in videocamera's beperkt;
2gilde van film- en televisieacteurs

ACTS

Advanced Communications Technologies and Services, research en development-programma voor de ontwikkeling van telecommunicatie in diverse vormen

Actual

Het 'gekozen' beeld, signaal dat aan de uitgang van de beeldmenger staat

Actualrail

Rail in beeldmenger waaruit bronnen actual worden gekozen, ook rode rail of PGM-rail

ADC

1Assistent Directors Club;
2A/D-converter

A/D-converter

Apparaat, dat analoge in digitale signalen omzet

Additieve kleurmenging

Kleurvorming d.m.v. rood/groen/blauw licht, > RGB; i.t.t. subtractieve kleurmenging

Aerial Shot

Luchtopname, vanuit helicopter, luchtballon, vliegtuig, maar vaker via Google Earth

Afsluiten

Einde van een analoge videoverbinding afsluiten met 75 Ohm, of een keten SCSI-schijven met een terminator

AGC

Automatic Gain Control, elektronische schakeling die in- of uitgangsniveau van audio- of videocircuit regelt

Agfa

Duitse fabrikant van foto- en filmmateriaal, gefuseerd met het Belgische Gevaert

Air-to-air-shot

Opname vanuit vliegtuig naar een ander vliegtuig of vliegend object

Air-to-ground-shot

Opname vanuit vliegtuig naar beneden; > aerial shot

Alexa

Digitale filmcamera van Arri

Aliasing

1Ongewenste beeld- of geluidseffecten veroorzaakt door ontoereikende systeemfrequenties;
2beeldvervorming die ontstaat door het sampelen van het signaal. Een veel voorkomende vorm van aliasing is een trapvorm van diagonale of gekromde lijnen in een beeld

Amerikaanse norm

Film leesbaar aan dragerzijde

Amplifier

Versterker

Amplitudemodulatie

(AM) Signaaloverdracht waarbij de informatie in amplitudeveranderingen is vastgelegd

Anamorfoot

Cilindrisch objectief (comprimeert in één richting bij opname en trekt het beeld bij projectie weer uit elkaar), ook cinemascopelens, i.t.t. sferisch objectief

Anamorfotisch (anamorphic)

Staat van het opgeslagen beeld op een filmkopie, videoband of bestand, waarbij het beeld in de breedte uit elkaar getrokken of in de hoogte in elkaar geduwd dient te worden teneinde het beeld in de juiste aspect ratio te kunnen zien (> squeeze)

Angénieux

Lensmerk (vnl. bekend van zoomobjectieven)

Anti-aliasing

Elektronisch proces waarmee aliasingverschijnselen uit het beeld verdwijnen door interpolatie of uitmiddelen. Zo kan bijvoorbeeld een veel mooiere overgang langs de rand van een keysignaal en het beeld waar het overheen gelegd wordt ontstaan, als de pixels langs die rand uitgemiddeld, ofwel geïnterpoleerd worden. Alle moderne apparatuur voor digitale video-effecten en karaktergeneratoren bevatten anti-aliasingcircuits

Anticiperen

Vooruitlopen op;
1het maken van kadreringen of camerabewegingen die (te veel) op de handeling vooruitlopen;
2(acteren) het te vroeg reageren op een tegenspeler

Anti-halolaag

Laag tussen drager en emulsie (bij omkeerfilm), resp. aan de buitenzijde van de drager (bij negatieffilm), de backlaag, om lichtreflecties in de drager te voorkomen

Aperture

Bruikbaar deel van de opening van b.v. lens, camera, projector of printer

Apertuurplaat

Plaat in camera, projector of printer, waarin het beeldvenster (gate) is uitgespaard

Arc-shot

Cirkelvormige rijder

Arri(flex)

Duitse fabrikant (Arnold & Richter) van camera's, studioverlichting, enz.

Arriglow

Zoekersysteem van Arri, waarbij de kaderlijnen oplichten. Vgl. Aatonnite

Arri-mount

Bajonet lensvatting

Arri-tijdcode

Tijdcodesysteem voor filmcamera's, waarbij de tijdcode, in de cassette, als een optisch streepjesspoor op de film wordt geschreven t.b.v. het synchroniseren van beeld met geluid; niet gelijk aan Aaton-tijdcode

Artefact

Visuele effecten die een direct resultaat zijn van de beperkingen in de toegepaste compressietechnieken. Artefacts worden gewoonlijk niet ondervangen door de traditionele methoden van signaalverbetering

As

Imaginaire lijn tussen personen in beeld, welke niet zonder gevaar van vervreemding door de camera kan worden overschreden. Ook een bewegingsrichting van b.v. een auto kan een 'as' opleveren; in Angelsaksische landen de 180-degree rule genoemd. "Over de as gaan", altijd goed voor een heftige discussie op de set, zeker als er meer personages bij betrokken zijn

ASA

American Standard Association (tegenw. A.N.S.I.); (o.a.) lineaire eenheid voor filmgevoeligheid

Aspect ratio

Beeldverhouding, breedte-hoogte verhouding van het beeld. Als de hoogtecomponent 1 is wordt de aspect-ratio vaak afgekort tot de breedtecomponent, b.v. 1,66 of 1,85

Atelen

Apparaatje van Aaton waarmee bij filmopnamen met een tv in beeld de balk buiten beeld kan worden gehouden, ook bekend als sync box

Attenuation

Verzwakking.
1Het afnemen van signaalsterkte in transmissiesystemen als gevolg van verliezen in kabels etc.;
2schakeling om het signaalniveau bewust te verzwakken

Attenuationfilter

Grijsfilter om hoeveelheid licht te verminderen, ook N(eutral) D(ensity)-filter of attenuator

Audiovisueel

Aanduiding van alles waarbij beeld en geluid is betrokken

Augenkitzel

Shots voor de vaart, waardoor de ogen van de kijker geprikkeld blijven

Autochroma

Automatische kleurregeling

Autocue

Tekstprojectie in optische as van camera vanaf een monitor via een halfdoorlaatbare spiegel, zodat de presentator zijn tekst niet uit het hoofd hoeft te leren, ook (tele)prompter

Autofocus/autoiris

Mechanisme van een animationstand dat de scherpte en het diafragma bijhoudt van de trucagecamera, ook in amateurcamera's

Automatic slate

Instelbaar slate-systeem zonder mechanische klap, maar waarbij een flitslichtje in de camera een of meer beeldjes belicht en naar de (geluids)recorder een gelijk aantal pieps zendt, waarop de editor het materiaal later kan gelijkleggen en administreren. Het systeem is nooit echt doorgebroken en had als nadeel dat voor hoge slatenummers diverse seconden nodig waren

Aux(iliary)

Lett. aanvullend, helpend;
1hulpingang, meestal op lijn-niveau, voor het aansluiten van een extra geluidsbron op versterker, mixer, etc.;
2in/uitgang voor extra geluids- of videoapparatuur;
3b.v. AuxTC is een extra tijdcode t.b.v. synchronisatie van beeld en geluid

A-winding

Wijze van winding van 16mm enkelzijdig geperforeerd filmmateriaal met emulsiezijde naar binnen (E.I.), zoals benodigd voor enkele typen semi-professionele camera's, (i.t.t. B-winding)

Backfocus

Achterste scherptevlak van een lens

Backlaag

Laag aan de buitenzijde van de drager (bij negatieffilm) om lichtreflecties in de drager te voorkomen, > ook anti-halolaag

Backspace

Kastje achterop videocamera, waarmee een aantal regelfunkties naar elders kunnen worden gestuurd, zoals diafragma, kleurbalans, etc., ook rugzakje of C.C.U.

Ballenbak

Bedieningspaneel voor kleurcorrectie-apparatuur/-software, met drie of meer balvormige knoppen

Barco

Merknaam van o.m. monitoren (video) en digitale projectoren

Barney

Flexibele blimp voor cassettes of de complete camera (soms verwarmd), ook soft blimp

Bars

Testsignaal bij kleurentelevisie, kleurenbalk, afkorting van colourbar

Batch

1Partij filmmateriaal met hetzelfde emulsienummer of partij videobanden;

2op basis van tijdcode (opnieuw) inladen van beeld- en/of geluidmateriaal. Zie batch digitize

BBG

Black Burst Generator, generator van synchronisatiesignalen voor camera's, recorders, beeldmengers en videoboards, ook SPG

Beamsplitter

Prisma of half-doorlaatbare spiegel om lichtbundel te splitsen. Gebruikt achter lenssystemen t.b.v. een video-assist

Beaulieu

Franse fabrikant van semi-professionele 16mm camera's

Beeldstand

Mate van stabiliteit van de film in de camera of projector, die o.m. kan worden beïnvloed door de zuiverheid van de perforatie en de lusgrootte

Beeldverhouding

Breedte-hoogte-verhouding van het kader, aspect ratio

Belichtingsomvang

Gebied van onder- tot overbelichting van een filmmateriaal, waarbinnen nog een acceptabel beeld ontstaat

Bell & Howell-perforatie

Negatiefperforatievorm met rechte boven- en onderzijde, maar afgeronde zijkanten, i.t.t. positiefperforatie: Kodak Standaard Perforatie, > short pitch

Belt

Leren heupriem met accu's voor een reportage-cameraman, ook accubelt

Best-light-scan

Scanning van filmmateriaal naar videoband met de best mogelijke licht- en kleurcorrectie en met behoud van detail in de hoge en de lage lichten

Beta

1Betasoftware. Software die nog op betrouwbaarheid moet worden getest. De fabrikant zet betasoftware in bij bekende klanten, de zogenaamde betasites, die vertrouwd kunnen raken met nieuwe mogelijkheden en die tekortkomingen terugmelden;
2afkorting van Betacam of Betacam-SP, soms zelfs van DigiBeta, tapesoorten van Sony

Betacam

vero. Professioneel camerarecordersysteem met Betamaxcassettes, componentenregistratie van Sony

Betacam SP

Verbeterde uitvoering van Betacam. Half inch-tape in cassette met mogelijkheid van FM-geluid (analoog beeld en geluid)

Betacam SX

Digitale versie van Betacam SP, gebaseerd op MPEG-2 compressiesysteem (10:1). Van origine hybride registratiesysteem, dat naast tape-loopwerk ook een harddiskrecorder kan bevatten. Herkenbaar aan gele cassettes

Beuntape

Eerder gebruikte beeld- of geluidsband, ook scratchtape, [Vlaams: rekuuptape]

Bewegingsonscherpte

Onscherpte die ontstaat door de beweging van een object tijdens de belichting. Aangezien de 'normale' belichtingstijd van een filmcamera 1/50 seconde bedraagt is er vaak sprake van bewegingsonscherpte. Toch heeft dit verschijnsel geen negatief effect tijdens de weergave, sterker: een kortere belichtingstijd geeft een grotere scherpte en daarmee een schokkerige bewegingsweergave

Bias

Hoogfrequente bijstroom in de opnamekop, t.b.v. de voormagnetisatie van een band

BKG

Afkorting voor background

Black (&) burst

Signaal afkomstig uit een SPG om videoapparatuur te synchroniseren, > ook BBG

Black level

Zwartniveau (0,3V), ook set-up level

BlackMagic Design

Fabrikant van videohardware

Blacks

1Zwarte gordijnen om daglicht op de set af te schermen;
2zwartpartijen in een videosignaal

Blanking

Het moment in het videosignaal waarmee het einde van een videolijn (horizontal blanking) of een field (vertical blanking) wordt aangegeven

Blimp

Geluidsdempend omhulsel om camera of generator, > ook barney

Blinde emulsie

Emulsie alleen gevoelig voor blauw licht; vgl. ortho- en panchromatisch

Blooming

1Overstraling bij videobuizen of CCD-chips;
2sterke glimmer

Blow-up

1Print naar een groter filmformaat, ook opblazen;
2verhogen van de digitale resolutie

Blur

Onscherp maken

BMP

Computerbestandsformaat waarin beeldinformatie wordt opgeslagen met een kleurdiepte van 8 bit per RGB; wordt gebruikt in MS Windows

BNC-mount

Lensvatting-type

Body

Camerahuis, camera zonder cassette en objectief

BOE

Board On End, oftewel eindklap, endslate of naklap

BOT

Beginning of Tape, begin van de band, vgl. EOT

B.P.S.

Beelden per seconde (ook Duits: Bilder pro Secunde), ook fps of f.p.s. of Bld/sec of B/s

Brandpunt

1Punt achter lens waar lichtstralen uit 'oneindig' samenkomen;
2'lengte' (brandpuntsafstand) van een objectief of lens in mm

Breedbeeld

Verzamelterm voor alle formaten die breder zijn dan 1:1.37, het Academy-formaat, ook wide-screen

Broccoli-shot

Luchtshot met weinig effectief resultaat vanwege een grote hoeveelheid boomkruinen. (Olympische Spelen 2012, wielrennen, Mart Smeets)

Brockway

Merk belichtingsmeter

Bromfiets

Grote videocamera

Bruinkool-objectief

'Gedraaid met *', beklagenswaardige beeldkwaliteit van zwart-wit cultfilms uit het Oostblok, zoals b.v. 'Stalker' van Tarkovsky

B/s

Aantal beeldjes per seconde, ook f.p.s.

B.T.S.

Broadcast Television Systems, samenwerkingsverband van Bosch en Philips

Buckle-switch

Schakelaar op sommige camera's en projectoren om filmsla te voorkomen

Buffer

1Bewegingsvertraging;
2apparaat dat gegevens opslaat totdat een langzamer ontvangend apparaat de gegevens kan verwerken

Bullet Time

Techniek waarbij een handeling door een grote hoeveelheid camera's tegelijk wordt opgenomen. Manier om b.v. een rijder (cyke) om een stilstaand object-in-beweging te maken, > ook timeslice

Burst

Referentie voor de kleurinformatie in het videosignaal

Burst/chroma relatie

vero. Afwijking tussen chromafase van twee opeenvolgende rasters. Faserelatie tussen hulpdraaggolf en op de luminantie gesuperponeerde chromafrequentie in een composiet videosignaal

Burst error

Afwijking tussen de chromafase van twee opeenvolgende rasters, resulterend in een plotseling ontbreken van signaal

BVH

vero. Broadcast Video High Band, type C-format-recorder van Sony

BVU

vero. Broadcast Video U-Matic; professionele uitvoering van 3/4"-U-Matic van Sony, (Highband)

BVU-SP

vero. BVU-Superior Performance, verbeterd BVU-systeem

B-winding

Wijze van winding van 16mm enkelzijdig geperforeerd filmmateriaal zoals benodigd voor nagenoeg alle professionele camera's, (i.t.t. A-winding)

C1, C2, enz.

Kleurverschilsignalen

Cable equalization

Het wijzigen van de weergeefkarakteristiek van een videoversterker zodanig dat verliezen in de hoge frequenties, die in lange coaxkabels ontstaan, worden genivelleerd

Camcorder

Camera-recorder, videocamera met aangebouwde recorder

Camera shake

Beeldbeweging die optreedt bij handheld-camerawerk; tegenwoordig zelfs kunstmatig aangebracht of versterkt in compositing

Cameratape

Stevig ± 18 mm breed linnenplakband gebruikt voor het afplakken van filmblikken

Camjo

Camerajournalist, programmamaker zonder crew [afb. Ralph Mooijekind]

Canon

Japans objectief- en cameramerk, tegenwoordig ook fabrikant van fotocamera's waarmee gefilmd kan worden, > 5d en 7d

Canting

Camerabeweging van recht naar scheef, > ook Dutch angle

Cappen

Afschermen van een CCD voor licht

Caption-camera

vero. Verticaal geplaatste videocamera voor het opnemen van artwork en titels

Cascading

1Beeldwaterval: het overelkaar printen van verscheidene beeldjes op één beeld ter verkrijging van een wipe-effect;
2het aan elkaar schakelen van meerdere kleine digitale mengtafels of hard-disk recorders tot één grote

Cassette

1Plastic doosje met daarin opwikkel-, afwikkelspoel en band;
2trommel met daarin op- en afwikkelrol film, die op de camerabody wordt geplaatst

CAV

1Constant angular velocity, uitleestechniek voor optische schijven, waarbij de ronddraaisnelheid van de schijf constant blijft, vgl. CLV;
2 vero. Component Analog Video, YUV

Cb

Kleurverschilsignaal voor blauw

CCD

Charge Coupled Device, optische I.C.'s in gebruik bij videocamera's i.p.v. opneembuizen

CCIR

vero. Comité Consultatif International de Radiodiffusion, commissie die zich bezighield met het vaststellen van normen in de audio- en videowereld maar nu is opgegaan in de ITU (International Telecommunication Union); de Europese SMPTE

CCU

Kastje achterop videocamera, waarmee een aantal regelfuncties naar elders kunnen worden gestuurd, zoals diafragma, kleurbalans, etc., ook backspace of rugzakje

C-format

vero. Video-norm voor 1", open reel, waarbij één raster op één videospoor wordt geregistreerd (BVH of VPR)

Champ-contrechamp

> Shot-tegenshot

Chinees draaien

Filmen zonder materiaal in de camera, veel gebruikte techniek, zoals bij het draaien van close-ups op figuranten die lang hebben moeten wachten, vgl. French take, Strawberry filter

Chinese pan

Verticale lensbeweging, tilt

Chroma-key

Elektronisch vervangen van een solide kleur uit een videosignaal door een ander videosignaal, soort elektronische achtergrondprojectie. Bij digitale chroma-key wordt gekeyed op een van de ruim 16 miljoen kleuren waardoor een veel beter resultaat behaald kan worden dan bij analoge chroma-key

Chroma subsampling

Het beperken van het kleuroplossend vermogen in het videosignaal. Omdat ons gezichtsvermogen met een veel lagere resolutie voor kleuren dan voor helderheid toe kan, kan dit zonder problemen gebeuren. Analoog gebeurt dit door een beperking van de frequentie van de kleureninfo, digitaal wordt de kleureninfo met een lagere frequentie gesampled

Chrominantie

1(C) Hoeveelheid kleur;
2kleursignaal

Chyron

vero. Merknaam elektronische karaktergenerator

CIE

Commission Internationale d'Eclairage, club die kleur en kleurmodellen heeft gestandaardiseerd

CIN

Beeldbestandsformaat waarin beeldinformatie wordt opgeslagen met een kleurdiepte van 10 bit logaritmisch per RGB. Cineon, ontwikkeld door Kodak, is een speciaal formaat voor opslag van filmbeelden in hoge resolutie en is de de-facto standaard voor Digital Intermediate (DI); > ook DPX

CineAlta

Merknaam van Sony voor een apparatuurlijn bedoeld voor digitale cinematografie

Cinemascope

Breedbeeldsysteem met anamorfe opname/projectie, (1:2,35), kortweg Scope, > ook Panavision

Cinematographer Manuel

Bijbel voor cameramensen, handboek van A.S.C. met allerhande schema's en tabellen

Circle of confusion

onscherpe afbeelding van een lichtbron in het beeld

Clapper

Persoon die klap bedient; functie die vaak wordt gecombineerd met loader (hyphen-functie)

Clapperboard

> Klap

Clip-level

Niveau, waarboven (of waaronder) alle signalen worden afgesneden

Clippen

Afsnijden van pieken van een signaal, ook clipping

C-mount

Schroefdraadnorm voor lenzen van 16mm- en videocamera's

Coating

Op lenssegmenten aangebrachte laag magnesiumfluoride om inwendige reflecties tegen te gaan

Coaxkabel

Eénaderige videokabel met centrale geleider en metalen mantelgeleider met daartussen een di-electricum voor aanpassing van de impedantie

Coder

Omzetter van Y,U en V naar het complete (composite) videosignaal

Collimator

1Lenstestapparaat;
2onderdeel in de Arri-Laser

Colorbar

Gestandariseerd testsignaal voor kleur in video; kleurenbalk

Color enhancer

(Camera)filter om kleurverzadiging te vergroten

Colorimetrie

Kleurmeetkunde, de kennis van kleuren en wat er mee mogelijk is

Color under

Wijze van videoregistratie, waarmee op cassettes toch een redelijk kleursignaal geregistreerd kan worden (U-Matic,BVU,VHS en Betamax)

Comet tail

vero. Een vroeger veel voorkomend beeldeffect waarbij hoge lichten in een donkere achtergrond als vegen zichtbaar bleven, veroorzaakt door het sterke geheugen van opneembuizen in vroegere videocamera's, ook naijlen

Compendium

Houder aan lensbalg t.b.v. filters of maskers

Component

Aanduiding voor signaalverbinding bestaande uit losse delen (via aparte kabels), zoals Y,U,V, Y/C, RGBS

Componentenregistratie

Videosysteem waarbij kleur- en helderheidssignalen op aparte sporen geregistreerd worden

Composite

1Volledig (kleur en helderheid samengevoegd) videosignaal, vgl. component;
2resultaat van een samenvoeging (compositing) van twee of meer beeldelementen

Compositie

Gekozen kader en invulling van een shot

Compressed video

Videosignaal waar enige vorm van datareductie heeft plaatsgevonden om de bandbreedte te beperken

Compressie

Verkleinen van de datastroom van audio- en/of videosignalen. Hierdoor kunnen op een economische wijze signalen worden verzonden of vastgelegd. Ook bij analoge videosignalen wordt compressie toegepast, omdat de bandbreedte van de kleurinformatie is beperkt. Compressie kan worden toegepast zonder al te veel merkbare kwaliteitsverliezen als rekening wordt gehouden met het menselijk gehoor en gezicht. Lossless compressie is een vorm die het geheel restaureren van het originele signaal mogelijk maakt. Bij lossy compression wordt kwaliteitsverlies op de koop toe genomen (vaak rekening houdend met het menselijk waarnemingssysteem)

Compression artefacts

Ongewenste beeldeffecten die door compressie ontstaan. De verschijnselen kunnen er uitzien als een onrust in het beeld (met name op contrastovergangen) of doordat in bewegende beeldelementen details ontbreken

Contouring

Ongewenst beeldeffect dat er ongeveer als posterisatie uitziet. Digitale systemen laten contouring zien als er onvoldoende quantificatieniveaus worden toegepast of als er sprake is van onjuiste verwerking en afrondingsfouten; > ook truncation, dynamic rounding

Contourversterker

Kunstmatige contrastverhoging op helderheidsovergangen (in videocamera's) om scherpte te suggereren; ook crispening

Contrashot

Shot van tegenspeler, ook tegenshot of reverse angle

Convergentie

Zodanig afstellen van een videomonitor, dat een juiste kleurweergave ontstaat

Converter

1Voorzetlens (ook achterzetlens), die het brandpunt van het stelsel verandert;
2omzetter, zoals b.v. een A/D-converter, die analoge signalen omzet in een digitaal formaat

Cookelens

Objectiefmerk van hoge kwaliteit

Coordinate space

Kleurruimte uitgedrukt in RGB, YUV, HSV, etc.

Correlatie

1Faseverschil;
2naam van stichting (zij het met een K), gericht op het bieden van hulp op psychosociaal gebied, genoemd na dito uitzendingen

Covershot

1Ruim shot van gehele scène, ook mastershot; 2. tussenshot om continuïteit te suggereren, lapshot

Cr

Kleurverschilsignaal bij component video voor rood

Crabshot

Shot met zijwaartse beweging van de camera

Crashing edit

Las die ontstaat als men op een niet-monterende wijze in opname gaat op een videorecorder (via crash record)

Crash record

Door middel van de opnameknop op de machine in opname gaan en daarmee de bestaande tijdcode op de band onderbrekend, ook wel 'hard recording'

Crispening

Kunstmatige contrastverhoging op helderheidsovergangen bij video- en digitale camera's, ook contourversterking

Cross luminantie

Voorbeeld van dit verschijnsel: het bewegen van de randen van gekleurde titels. Dit komt door interferentie met de frequentie van de kleurenhulpdraaggolf

Cross talk

Signalen die elkaar over en weer beïnvloeden, bijvoorbeeld in aders van een kabel

CRT

Cathode Ray Tube, kathodestraal-buis, buis met een fosforlaag waarop een raster van lijnen wordt geschreven m.b.v. een elektronenstraal. Wordt toegepast in tv's, videomonitoren, flying spot scanners en filmschrijvers

CTDM

Compressed Time Division Multiplexed, tijdcompressie van de kleurverschilsignalen bij componentenregistratie

Curve

DE curve is de sensitometrische karakteristiek van een beeldopnamemateriaal, waarin de 'voet' en de 'schouder' belangrijke delen zijn

Cutawayshot

Reactieshot, noodsprong om storende beeldovergang te verdoezelen, ook tussenshot, stoppertje of lapshot

CVBS

Composite Video Burst Sync, complete videosignaal

Cyke

Pan over 360°

CYMK

Cyaan, geel, magenta, zwart. Geen B voor 'black' omdat er anders verwarring zou ontstaan met blauw. De primaire pigmentkleuren (subtractief), ook gebruikt bij drukwerk etc.

D1-format

Digitale ongecomprimeerde componenten-videoregistratiemethode op 3/4"-cassette volgens 4:2:2-systeem > 601

D2

vero. Formaat voor digitale video (composiet)

D3

vero. Formaat voor digitale video

D4

Bestaat niet als aanduiding voor een digitaal videoformaat, omdat '4' in Japans op 'dood' lijkt, en dus als ongeluksgetal wordt gezien

D9

vero. Digital S, ½"-digitaal videoformaat van JVC voor de industrieële markt

Day-for-night

Met behulp van filters en onderbelichting suggeren van nacht bij overdag-opname, D.F.N.

Découpage

Opdeling van een scène in verschillende camera-instellingen

Découpage

Het opdelen van een scène in verschillende shots.

DCT

1vero. Ampex digitaal component registratiesysteem;
2Discrete Cosine Transformation, de basis voor vrijwel alle audio- en videocompressievormen. Het gaat ervan uit dat elk signaaldeel kan worden beschreven als serie van een eindig aantal -in dit geval- cosinus functies. Hoe later in de reeks, hoe kleiner de bijdrage. Bij compressie worden deze laatste waarden dan ook weggelaten. Vandaar dat ruis in het signaal zo fnuikend is en er vaak eerst ruisverwijdering plaatsvindt

Debrie

Franse fabrikant van professionele camera's, later van printers

Decimation

Verkleinen van een digitaal beeld door het weglaten van complete pixels, ook wel: pixel subsampling. Geeft ongewenste beeldeffecten

Deck

Algemene benaming van een opname- en/of weergavemachine (zowel beeld als geluid)

Definitie

Oplossend vermogen, ook resolutie

De-interlacing

Methode om de beweging per field uit het videobeeld om te zetten naar een beweging per beeld, zoals dat voor een filmbeeld noodzakelijk is

Dekking

Mate van zwarting, belichting van filmmateriaal, densiteit

Delayline

Vertragingslijn voor het synchroniseren van videorecorders, camera's, etc. met verschillende kabellengte

Demper

Signaalverzwakker

De-multiplexer

(DEMUX) Apparatuur die in tijd achter elkaar geplaatste signalen weer naast elkaar zet (componenten van video)

Densiteit

Zwarting, dekkingsgraad van een beeld

Desaturatie

Ontkleuring

Desmet-methode

Films van voor 1930 werden vaak getint door de (zwart-wit-) film in een chemisch bad te dopen, zodat het gehele beeld een (zelfde) kleur kreeg. De Desmet-methode, uitgevonden door de Belg Noël Desmet in de jaren '70, simuleert tinting door zwart-wit-negatief of kleurpositief te printen en vervolgens -nadat die rol in het donker is teruggespoeld- te flashen met gekleurd licht

DFN

Day-for-Night

Diafragma

Regulator van lichthoeveelheid in lens, ook iris. De diafragmareeks is een oplopende reeks, waarbij B=1,414*A, (ofwel wortel 2)

Differential gain

1. vero. (D.G.) Amplitude-afhankelijke gevoeligheid van videokoppen, die met een equalizer moeten worden genivelleerd;
2frequentie afhankelijke gevoeligheid in magnetisch circuit

DigiBeta

Digital Betacam, digitaal videoformaat (compressie 2:1) van Sony (½"), tevens benaming van apparatuur

Digital S

vero. D9, ½"-digitaal videoformaat van JVC voor de industrieële markt

DIN

Deutsche Industrie Norm, ('Das ist Norm!'), o.a. logaritmische eenheid voor filmgevoeligheid, weinig gehanteerd in circuit

Direct Colour

Videoregistratiesystemen die de volle signaalkwaliteit (professionele bandbreedte 5MHz) kunnen opnemen en weergeven

Director of photography

Chef camera en belichting, leider van de camera-crew, ook lighting cameraman, veelal afgekort tot 'dop'

Distributieversterker

Signaalversterker die een aangeboden signaal op het juiste niveau aanbiedt op meer uitgangen

Dither

Het toevoegen aan een analoog signaal van (witte) ruis ter grootte van één quantificatieniveau voordat het gedigitaliseerd wordt in het onhoorbare gebied. Hierdoor worden zachtere contrastovergangen verkregen

DNxHD

Compressiestandaard voor video van Avid

Doffe kant

Emulsiezijde

Dollyzoom

Tegelijkertijd inrijden en uitzoomen of uitrijden en inzoomen, bedoeld als nadrukkelijk effect, uitgevonden door Hitchcock, ook vertigo

Dommelsch effect

Herhaald mechanisch zoomeffect, begeleid door het geluid van een autofocus, zoals gebruikt in een commercial voor Dommelsch bier

D.o.P. / D.P.

> Director of Photography

Double system

Het op gescheiden apparaten registreren van beeld en geluid (bijv. filmcamera en DAT-recorder)

Downshot

Van boven af gedraaid shot; gebruikelijker is topshot

DP

Amerikaanse afkorting voor director of photography

Draaien

Opnemen met een filmcamera, schieten

Drager

1Materiaal waarop emulsie is aangebracht;
2materiaal waarop een productie wordt opgenomen (video, film, HD)

Drift

Graduele veranderingen in elektronische circuits over een tijdsperiode als gevolg van veroudering van componenten. Vaak is temperatuur-schommeling de oorzaak

Droog

1Zonder galm;
2repetitie zonder lopende camera, ook doorloop, Italiaantje en doorpass

Drop-out

Korte verzwakking in signaal als gevolg van stof, gietfout of vouwen in magneetband (emulsiebeschadiging)

Drop-out compensator

Apparaat waarmee ontbrekend videosignaal wordt 'ingevuld'

Drum

Koppenwiel, videoscanner

DSK

Downstream keyer, keyer aan het eind van de signaalstroom in of buiten een beeldmenger of videokaart, veelal gebruikt voor titels

DSLR

Verzamelnaam voor digitale spiegelreflex-fotocamera's (die vaak ook de mogelijkheid bieden om video op te nemen)

DT

Dynamic tracking; systeem waarbij de videokoppen, zowel bij analoge als digitale systemen, de sporen op de band volgen, ook bij andere dan normale bandsnelheden (slomo)

Dubbelgeperforeerd

vero. 16mm filmopnamemateriaal dat aan beide zijden is geperforeerd, ook 2R

Dust-Off

Spuitbus met samengeperste lucht ter verwijdering van stof (merknaam)

Dutch angle

Camera niet waterpas, onder een hoek gedraaid shot, > ook canting

Dutch tilt

Camerabeweging, waarbij de camera scheef op het statief gemonteerd is

DV

Digital Video, norm met een datarate van 25 Mb/s, ook wel DV25, maar nu (sinds de komst van DVCam) meestal mini-DV

DV25

Digital Video, norm met een compressie van 5:1 en een 4:2:0 PAL- of een 4:1:1 NTSC-kleursysteem

DV50

Norm gebaseerd op DV, maar dan met een datarate van 50Mb/s

DVCam

(Semi-)professionele vorm van DV25, van Sony

DVCPro

(Semi-)professionele vorm van DV25, van Panasonic

DVCPro100

HD-versie 100 mbit formaat van Matsushita (Panasonic/Thomson)

DVCPro50

Professionele DV50-norm van Panasonic

DVD-recorder

1Videorecorder die beeld en geluid opneemt op (her-)schrijfbare DVD-schijven ( R(W) of -R(W)) al of niet via een interne harde schijf als buffer;
2DVD-schrijver in een computer ( R(W) of -R(W))

D-VHS

vero. Videosysteem van JVC waarbij op een VHS-cassette digitaal high-definition video (1080i) wordt vastgelegd

DVI

Digital Video Interface, systemen waarmee informatie binnen videosystemen wordt overgebracht (merkgebonden)

DVNR

Digital Video Noise Reducer, digitale beeldruisonderdrukker

DVTR

Digital Videotape Recorder, digitale videorecorder

Dykstraflex

Gecompliceerd afstandbesturingssysteem voor camera's ontworpen door John Dykstra voor 'Star Wars'

Dynalens

Lensvoorzetstuk om bewegingen te dempen (b.v. teleshots vanuit een rijdende auto), d.m.v. vloeistof tussen twee glasplaten

Dynamic range

Ruimte (vaak in dB) waarbinnen systemen adequaat kunnen werken (zoals microfoons en camera's)

Eastman Kodak

Fabrikant van filmmateriaal

Eclair Populaire

16mm handcamera uit de jaren '70

ECN

Eastman Color Negative, filmopnamemateriaal (negatief), opgevolgd door Vision 2 en 3

Edgenumbering

Nummers op de rand van film, randnummers, voetnummers> Keycode

E.I.

1Emulsion In, wijze van wikkeling met emulsie aan de binnenzijde;
2exposure index

EIA

Electronic Industries Association, de grootste organisatie van video- en audioapparatuur-fabrikanten die zich bezighoudt met standaardisering

Eindklap

Ondersteboven gefilmde klap aan einde van de take, ook B.O.E., endslate of naklap

Embedded audio

Multiplexen (tussenplaatsen) van audiosignalen in seriële digitale video-datastromen

Embossing

Diepte (en scherpte) suggereren door schaduwranden

Emphasis

Techniek uit de beginperiode van digitale opnames. Vergelijkbaar met Dolby ruisonderdrukkingssystemen bij analoge systemen; compenseert emphasis op een digitaal signaal de gebrekkige geluidskwaliteit van het oorspronkelijke opname-systeem; het wordt nog steeds gebruikt voor frequentiecorrectie bij analoge AV-registratie. De door analoge magnetische audioregistratie ontstane niet lineaire frequentiekarakteristiek (te veel hoog) compenseren door hoog-af-filter. Vaak gecombineerd: pre-emphasis correctie voor de opname, de-emphasis bij weergave

Emulsie

Gevoelige laag aangebracht op een drager

Emulsienummer

Identificatienummer van partij filmmateriaal met een zelfde gieting, > batch en keycode

Encoded chromakey

Chromakeyen, waarbij het keysignaal een composite videosignaal is

Endslate

Ondersteboven gefilmde klap in einde (maar meestal na beëindiging) van de take, ook B.O.E., naklap of  eindklap

E.O.

1Emulsion Out, wijze van wikkelen met de emulsiezijde naar buiten, i.t.t. E.I.;
2Evangelische Omroep

EOT

End of Tape, einde van de band, vgl. BOT

Erasehead

Wiskop

Establishingshot

Overzicht-shot

Estar

Sterk dragermateriaal (polyester) voor films

Europese norm

Film leesbaar aan emulsiezijde

Exabyte tape

vero. Tapestreamersysteem dat van 8 mm-cassettes gebruik maakt

Exposed

Belicht

Exposure index

(E.I.) Gevoeligheidswaarde van een filmemulsie, > ASA, ISO, DIN, ANSI

Eye pattern

Speciale waveform op de oscilloscoop waarmee digitale videosignalen beoordeeld kunnen worden

Eyepiece

Rubberen of schuimplastic ring op oculair

Eyepiece extention

Verlengstuk van het oculair. Hierdoor hoeft de cameraman niet altijd zijn hoofd dicht bij de camera te hebben. Vooral handig bij vogel- en/of kikvorsperspectieven

F

1Kleurenhulpdraaggolf, frequentie in het videosignaal, waarin de kleureninformatie gesleuteld zit (4,43 MHz);
2aanduiding voor brandpuntsafstand. Wordt gebruikt om bijvoorbeeld de hyperfocale afstand te kunnen berekenen

f

Grootte van de diafragma-opening, ook wel f-stop

Fasing

Het in en uit fase komen van twee gelijke signalen, vgl. interferentie

FBAS

Farbe Bild Austauschung Sync, composite videosignaal

FCN

Fujicolor Negative, filmopnamemateriaal

FHA

Full Height Anamorphic, verticaal beeldvullend 16x9 anamorfotisch beeld

F/H-relatie

Relatie tussen kleurenhulpdraaggolf en het lijnsynchronisatiesignaal, afwijking opgegeven in graden

Field

1Beelddoorsnede, met breedte gemeten in inches;
2raster, half beeld (312,5 beeldlijnen in PAL), er is een even en een oneven field; 3. locatie (in: Field Production)

Field doubling

Verdubbelen van het ene en verwijderen van het andere raster (field) in een videoproductie -zodat net als bij film 25 verschillende beelden per seconde ontstaan i.p.v. 50-, gedaan ten behoeve van het verkrijgen van een filmlook. Ook bekend als het Tandpasta-Effect, omdat dit effect bekendheid verwierf door Rolf Wouters' tv-show "ehm...vergeet je tandeborstel niet"

Fifty-fifty

> Twoshot

Film

1Filmvertelling;
2filmkunst;
3filmmateriaal;
4beelddrager,
5commercial; > ook cinema

Filmen

Opnemen op film m.b.v. een filmcamera; opnemen met een videocamera wordt -ten onrechte- ook filmen genoemd: 'videoën' ziet er onelegant uit, maar wordt wel gebruikt

Filmlook

1Video eruit laten zien als film, b.v. d.m.v. field doubling en/of het digitaal aanbrengen van een korrel, of erger: stof en kabels. (Ik heb zelfs een keer overnametekens gezien in een videoprodruktie);
2Amerikaans bedrijf dat 1doet

Filmsla

Wel getransporteerde, maar niet opgewikkelde film, Eng. slack

Filterfactor

Hoeveelheid licht, die een filter absorbeert, dus het aantal stops dat een lens verder moet worden geopend ter compensatie

Fisheye

Extreme groothoeklens (bijna 180º)

Flare

(Ongewenste) lichtinval in lens

Flashcard

Data-opslag medium, verkrijgbaar in allerlei capaciteiten (2 - 32 GB)

Flashpan

Zeer snelle camerapan, ook swiss pan of zip(pan)

FLB-filter

Camerafilter om de (groenige) kleurzweem van tv's of TL-buizen teniet te doen

Flicker

Onregelmatige en ongewenste helderheidsverandering in het beeld

Flip/flop-menger

Gedeelte van een beeldmenger, waarvan de actual- en presetbronnen wisselen op het schakelmoment

Fluidzoom

Zoomobjectief met oliedemping

FM-piloot

vero. Stuursignaal d.m.v. frequentiemodulatie, b.v. bij stereo-recorders

Focus

Scherpte

Focuspull

Scherpteverlegging binnen een shot

Focuspuller

Persoon belast met het bijhouden van de scherpte

Fogfilter

Camerafilter met misteffect

Follow-focus

1Bijhouden van scherpte bij een bewegend object of acteur;
2verzamelnaam voor op-afstand (remote) bediende focussing-systemen, die elektrisch, mechanisch of radiografisch kunnen zijn

Format

1Technische beschrijving (standaardisatie) van een videoregistratiesysteem;
2idee voor (serie)programma

FPS

Frames per second, aantal beeldjes per seconde (b/s)

Frame

1Beeld (2 rasters, 625 beeldlijnen);
2filmbeeldje;
3omkadering, kadrering

Framen

1Synchroniseren van het videobeeld;
2(her-)kadreren van het beeld

Frame synchronizer

Elektronisch beeldgeheugen dat gebruikt wordt om niet-synchrone bronnen te synchroniseren, ook framestore

Free run

Het gebruik van tijdcode aan de hand van een klok, die aan het geregistreerde materiaal steeds de tijd van de dag geeft; ook time-of-day tijdcode, i.t.t. record run

French take

Draaien alsof, teneinde (duur) filmmateriaal te besparen en geïnterviewde niet te schockeren, ook jen slinger, strawberryfilter, houten camera of chinees draaien

F-stop

Grootte van de diafragma-opening, > stop

Fuji

Fabrikant van o.a. filmmateriaal

Fujinon

Lensmerk

Full frame

Volledig benutte breedte van het filmnegatiefmateriaal tussen de perforaties (over 3 of 4 perforaties); > Super 35

Full height

Grootst mogelijke hoogte van een filmbeeld op het negatiefmateriaal

Full raster

Vormen van HDTV die de volledige horizontale resolutie van beeld aftasten/opslaan, i.t.t. Thin raster

Function generator

Audio of video testsignaal generator

Gaffertape

Breed en sterk 'geweven' plakband, dat zich mooi laat scheuren, ook 'gaffatape'

Gain

Voorversterking van een signaal

Gamma

1(Film) Quotiënt van verschil tussen maximum en minimum densiteit en het diafragmagetal;
2(video/computer) niet-lineaire vervormingsfactor tussen het opname- en weergavecontrast

Gamut

Bereik: het gebied waarbinnen de spanning van een (video)signaal zich mag bevinden volgens de afspraken. Signalen buiten dit bereik veroorzaken vaak vervorming en overspraak

Gate

Beeldvenster van een camera, > apertuurplaat

Gatecheck

Controle van het beeldvenster op ongerechtigheden, commando dat meestal gegeven wordt na de laatste take; > ook hair in gate, gras en schaamhaar

GBR

Als RGB-signaal, maar andersom opgeschreven om de mechanische volgorde van de SMPTE-standaardconnectoren aan te geven

Gedekt

Uitdrukking uit de sensitometrie, waarmee de juiste belichting wordt aangeduid: 'een goed gedekt negatief'

Gemiddeld grijs

Tint grijs met een reflectiewaarde van 18%, > grijskaart

Generatie

Stap in video- of audio-overschrijving of filmkopiëren, met kwaliteitsverlies. In digitale media is hiervan geen sprake meer. Een digitale kopie is en heet daarom een kloon

Genesis

Digitale filmcamera van Panavision

Genlock

Synchroniseren van camera's etc. m.b.v. een sync-generator

Gestoken

Haarscherp

Gestolen shot

1Shot dat is opgenomen zonder dat de perso(o)n(en) in beeld dat weten;
2shot dat in de montage gebruikt wordt, dat nimmer bedoeld was als te gebruiken materiaal (b.v. uit een uitloop of een afgebroken take)

Getrokken shot

Perspectivisch shot, shot met iets of iemand in de voorgrond, b.v. overshouldershot

Gevoeligheid

Mate waarin filmmateriaal reageert op (be)licht(ing)

Gladde kant

Dragerzijde

Glassshot

vero. Opname via beschilderde glasplaat [Bij afb.: opname uit 'Ben Hur' waarin alle gekleurde delen langs deze weg werden opgenomen]

Golden take

De beste take waarin gezongen wordt en gebruikt wordt voor de playback

GoPro

Helmcamera, gebruikt door parachutisten, skydivers, hanggliders en soortgelijke waaghalzen

Grad

Camerafilter of digitaal masker (in postproduction) met dekkingsverloop (al of niet gekleurd), afkorting van graduatefilter. Er zijn grads met hard edge en soft edge.

Gradiënt

Gelijkmatig verlopende (kleur)dekking, grad

Grain

Korrel (van een filmemulsie)

Gras

Haarvormig vuil boven in de gate (in projectie dus onder in beeld), > ook hair in gate en schaamhaar

Green screen

Keytechniek als blue screen, maar dan met groen als snijkleur

Grondruis

Basisruis van de video- of geluidsband

Grondsluier

(Wel degelijk gewenste) lage basisdekking van een filmemulsie

Ground glass

Matglas waarop een beeld zichtbaar kan worden gemaakt

Grijper

Mechaniek voor filmtransport (in camera's en projectoren)

Grijskaart

Kaart met een lichtreflectie van 18%, ook gemiddeld grijs. Sommige fabrikanten adviseren 12% grijs.

Guillotinesluiter

Sluitertype in Beaulieu camera's, die verticaal op-en-neer beweegt, zodat de bovenzijde van het beeld minder sterk wordt belicht. Handig bij exterieur shots omdat de lucht meestal minder lichtinval nodig heeft

H

> H-sync

H.264/MPEG-4 AVC

Compressiestandaard voor video

Hair in gate

Ongerechtigheid in beeldvenster van de camera (=gate), welke hopelijk wordt ontdekt bij gatecheck, ook gras, schaamhaar

Halftotaal

> Mediumshot

Halo

Krans om lichtbron

Handheld

Wijze van cameravoering met camera op de schouder (al of niet gefixeerd in een harnas, zoals bij steadycam), i.t.t. 'Van statief draaien'

Harddiskrecorder

Recorder die beeld en/of geluid als data op een vaste schijf plaatst, i.t.t. een recorder die op magneetband vastlegt

Haze-filter

UV-filter

HC

vero. High Contrast, opnamemateriaal voor titels, e.d. met hoog contrast, ook hico of hi-con

HD

High Definition, hoge resolutie

HDCAM

Digitaal HD videoformaat (met compressie 7,1:1) van Sony

HDCAM-SR

Digitaal HD videoformaat (met weinig tot geen compressie) van Sony

H&D-curve

Curve van de verhouding tussen de belichting en de feitelijke dekking van een filmmateriaal, genoemd naar de grondleggers van de sensitometrie Hurter en Driffield

HDSLR

Verzamelterm voor het filmen met DSLR-camera's

Hekking

Iemand die opvallend zijn best doet in beeld te komen (wethouder van Juinen, personage van Kees van Kooten)

Helderheid

Luminantie (Y)

Helical scan

Registratiesysteem, waarbij de videoband in een lus rond de kop loopt, de videosporen komen hierbij diagonaal op de band

Hi-8

vero. Analoog amateur-videoformaat, als opvolger van Super-8-film

Hico(n)

vero. High Contrast, opnamemateriaal voor titels, e.d. met hoog contrast, ook HC

High speed

1Materiaal met hoge gevoeligheid (400 ASA en hoger);
2hoge filmtransportsnelheid (100 - 2500 b/s)

Hoge lichten

Sterke lichten i.t.t. lage lichten

Hold

vero. Afgekeurde, niet te printen take, > NG

Hostie

Reflectie van een hoog licht (bv. zon) binnen het objectief, indertijd door een KRO-lid als een bovennatuurlijk verschijnsel geïnterpreteerd

Houston in of huston in

'we gaan H(o)uston in' betekent: we gaan fysiek in (closer) met de camera met dezelfde lens; (misschien komt deze stijl van John Huston)

Houten camera

'Met * draaien': Draaien alsof, teneinde (duur) filmmateriaal te besparen en geïnterviewde niet te schockeren, ook jen slinger, French take, chinees draaien of strawberryfilter

H-phase

Horizontale fase, afstand tussen burst en begin van de videolijnen

H-sync

Lijnsynchronisatiesignaal bij video

Hue

Kleurtoon, kleurtint

Hyperfocale afstand

Instelling op scherptemidden, waarbij alles scherp is tussen de halve instelafstand en oneindig; waarbij H =F² / f x 0,033

Ikegami

Videocameramerk

Impedantie

Wisselstroomweerstand of akoestische weerstand, uitgedrukt in ohm

IMX

Videosysteem van Sony, gebaseerd op MPEG2

Inleggen

In de cassette plaatsen van filmmateriaal, wat op locatie in een wisselzak moet gebeuren

Insert

1Later gedraaid detail-tussenshot;
2monteren op een gezwarte of tijdcodeband

Instelling

Camerastandpunt en lenskeuze (brandpunt), ook gebruikt als synoniem voor shot, hoewel vanuit een zelfde instelling in principe meer shots te draaien zijn

Interferentie

Verschijnsel dat optreedt bij het samenvallen van twee identieke signalen, waardoor uitdoving of versterking kan ontstaan, vgl. fasing

Interlacing

Bij video gebruikelijke techniek, waarbij in plaats van 25 keer per seconde een compleet beeld, 50 maal per seconde een field of raster of halfbeeld wordt geregistreerd, weggeschreven en weergegeven, i.t.t. progressive

Interliniëren

Samenvoegen van twee rasters tot één compleet videobeeld (frame)

Intermitterend

Beweging met vaste tussenruimten van stand, zoals in camera's en projectoren tijdens belichting/transport, > Malthezer kruis en pilot pin

IR

Infrarood

Iris

Minder gangbaar woord voor diafragma

ISO

1International Standard Organisation; nieuwe aanduiding van filmgevoeligheid ter vervanging van de oude waarden ASA en DIN;
2> Isolated camera

Isolated camera

Bij videorigistratie een camera integraal los opnemen (dus niet geschakeld) t.b.v. montage (vaak afgekort tot Iso)

Jen-slinger

Draaien alsof, teneinde (duur) filmmateriaal te besparen en geïnterviewde niet te schockeren, ook French take, Chinees draaien, strawberryfilter of houten camera

Jitter

Analoge snelheidsvariaties (bij tape), klokjitter, digitaal, afwijking van datasnelheden ten gevolge van instabiele of loslopende systeemklok-frequentie. Om dit goed te krijgen worden data gebufferd en met goede klok weer uitgelezen

Joan Collins

Draaien met vol open diafragma; 'We zijn Joan', zegt de focuspuller tegen de d.o.p...

Joggen

Langzaam (beeld voor beeld) bekijken van video, Am. stepping

Jogging

Elektronisch beeldgeheugen bij een B-format-machine

Kabel

Doorlopende verticale kras op film

Kaderlijn

1Scheidingslijn tussen twee filmbeeldjes;
2lijnen in een zoekerbeeld die de begrenzing aangeven tussen datgene wat de camera ziet en wat uiteindelijk wordt geregistreerd

Kaderrand

1Rand van het filmkader;
2denkbeeldige lijn waar de boom operator zijn hengel niet onder moet laten zakken, opdat deze niet in beeld komt

Kadrering, kader

Beeldcompositie, beelduitsnede

Kadreur

(Camera) operator

Kalibratie

Afregelen, afstellen. Zoals de markering op objectief van stops en afstanden

Kast

Weer een digitaal apparaat, dat delay veroorzaakt!

KBOS

Kleur, Beeld, Onderdrukking, Sync; het complete videosignaal

Keycode

Digitaal en leesbaar emulsie- en randnummer op filmmateriaal

Key numbers

> Keycode en KeyKode

Kikvorsperspectief

Laag camerastandpunt, vgl. vogelperspectief

Klap

Bord t.b.v. synchroniteit, meestal met shot-gegevens, ook slate(board)

Kleurdiepte

Aantal stappen waarin de kleurintensiteit verdeeld kan worden voor een digitaal beeldbestand

Kleurendriehoek

Driehoek waarin alle in de natuur voorkomende kleuren zijn opgenomen, > ook CIE

Kleurenhulpdraaggolf

(F) Frequentie in het videosignaal met de kleurinformatie

Kleurenkubus

Kubus waarin alle in de natuur voorkomende kleuren zijn opgenomen, driedimensionaal weergegeven; deze wordt veel gebruikt om diverse kleurruimtes om te rekenen; ook 3D-LUT

Kleurruimte

Onregelmatig gevormd deel van de kleurenkubus, die de kleureigenschappen van een filmmateriaal of monitor weergeeft

Kleurverschilsignalen

Bij component video R-Y en B-Y (ook U en V, analoog in bandbreedte beperkt, Cr en Cb, I en Q bij NTSC), naast het luminantie signaal Y, de dragers van de kleureninformatie

Kleurverzadiging

Hoeveelheid kleur, kleurintensiteit, saturation

Knijpen

1(geluid) Hoge tonen weghalen c.q. verzwakken;
2(beeld) diafragma een of meer stops dichtdraaien;
3* op het budget

Kopstroom

Stroomsterkte in de magneetkoppen

Korrel

Samenklontering van zilverdeeltjes in emulsie

Korte lens

Objectief met een klein brandpunt, groothoeklens, i.t.t. lange lens

Kussenvervorming

Kussenvormige vertekening door een lens of videomonitor; ook 'pin-cushion'

Lange lens

Objectief met een groot brandpunt, teleobjectief, i.t.t. korte lens

Latham-loop

Filmlus tussen (constant draaiende) transportrol en (intermitterend bewegende) grijper of tamboer

Layering

Beeld- of geluidseffect dat is opgebouwd uit verschillende 'lagen'

Layoff

Een ander woord voor redundancy, vertaald als overtolligheid (dus niet overbodigheid). Twee opeenvolgende pixels in een videobeeld hebben (bijna) altijd een relatie met elkaar waar het gaat om de niveaus R, G en B (of Y, Cr, Cb). Feitelijk is het vastleggen van de verschilinformatie tussen twee opeenvolgende pixels een veel efficiënter proces dan het registreren van de absolute waarde. De verschillen zijn slechts klein: anders ontstaan er toch te hoge frequenties die bij de transmissie door MPEG-codering toch weg zouden vallen. Rekening houdend met deze wetenschap kunnen er gunstige compressieverhoudingen gemaakt worden ((M)JPEG).

LDK ...

Videocameraserie van Philips

Lead-in

Eind van rol voor

Lead-out

Begin van rol voor

Legaliser

Apparaat dat ervoor zorgt dat digitale signalen met illegal colors worden gecorrigeerd tot binnen het 'legal' bereik

Legal signal

Bij het omzetten van een analoog naar een digitaal videosignaal kunnen problemen ontstaan als er niet strikt aan niveaus wordt vastgehouden. Bij analoog video is zwart 0,3 V en wit 1,0 V. Wordt dit signaal omgezet naar een digitaal signaal dan zal het analoge videozwart een donkere grijswaarde worden en het analoge wit een lichte grijswaarde. Het contrast neemt verontrustend af. De videoniveaus moeten netjes vallen binnen de computer- RGB niveaus. Beneden zwart of boven wit chroma kan zo tot illegal colors leiden, waar transmissie (ook via kabel) niet tegen kan.

Lens

Onderdeel van een objectief, ook wel (eigenlijk onjuiste) benaming voor een objectief

Letterbox

1Vorm van breedbeeld waarbij boven en onder een deel van het beeld zwart wordt gelaten, ook wel 'brievenbus' genoemd; tegenovergestelde van pillarbox. Bij tv-uitzendingen in letterbox wordt gesuggereerd dat de kijker het gehele filmbeeld te zien krijgt, maar dit geldt meestal alleen voor films gemaakt in aspect-ratio's van 1,66-1,85
2Voor nog bredere formaten (CinemaScope, etc) wordt vaak alsnog added panning toegepast, omdat anders het halve beeld (van een 4:3 tv) zwart zou zijn

Lift

1Verticale camerabeweging;
2mechanisme in voorloopkast van ontwikkelmachine, dat laborant gelegenheid geeft nieuwe rol aan te zetten. Met alarmbel als lift te hoog stijgt;
3verwijderen van beeld en/of geluid uit een sequence, waarmee een gelijke lengte zwart resp. stilte overblijft;
4signaalversterking, boost;
5'De *', eerste succesvolle Nederlandse horrorfilm (Dick Maas, 1983). [Eerdere Nederlandse horrorfilms waren De Spooktrein (1939) en Bloedverwanten (1977)]

Lighting cameraman

Cameraman, verantwoordelijk voor licht, belichting en kadrering, terwijl camera wordt bediend door operator; ook director of photography (dop)

Limiter

Niveaubegrenzer

Loader

Persoon, die filmcassettes in- en uitlegt; meestal gecombineerd met de functie van clapper

Locked-off (shot)

Met vastgezet statief gedraaid shot

Locken

In de pas lopen van een videorecorder, waardoor deze goed gaat weergeven

Long pitch

Perforatieafstand van positieffilm; positiefperforatie, ook Kodak Standaard Perforatie

Longshot

(LS) Totaalopname

Low contrast

(LC) Klein verschil tussen hoogste en laagste licht

Low noise

vero. Weinig ruis

LTC

Longitudinale tijdcode, weggeschreven tijdcode op audiospoor van videoband; vgl. VITC

Lubben

Bijslijpen van een magneetkop

Luistershot

Tussenshot van (knikkende) interviewer (of gesprekspartner), noddy; > ook Heizenberger

Luminantie

(Y) Helderheid

Luminofoor

Stof die de eigenschap heeft op te lichten als het wordt geraakt door een elektron. Luminoforen bestaan voor diverse kleuren en worden gebruikt in beeldbuizen

Mag

Magnetic tape, verzamelterm voor verschillende soorten magneetband (al dan niet met perforaties)

Magic hour

Korte periode direct na zonsondergang met prachtig warm licht, [foto: Nuno Milheiro] ook de periode vlak voor zonsopgang

Magneetband

Bijna uitgestorven drager voor beeld en/of geluid; langzamerhand verdrongen door hard-disk-systemen en flashcards. De belangrijkste nadelen van magneetband waren de gevoeligheid voor externe magnetische velden en de (relatief) hoge zoek/spoeltijd, > Access-tijd

Mannetje

1Stekker, i.t.t. vrouwtje;
2boekhouder

Marker!

Bevel aan (of uitroep door) de clapper(-loader) om de klap dicht te slaan, ook wel 'Mark it!'; bij meerdere camera's met eigen klap ook "A-marker" en "B-marker".

Martini

De laatste instelling of shot van een draaidag

Martinishot

De laatste instelling of shot van een draaidag

Masker

1Ingebouwd filter in kleurnegatiefmateriaal, A.C.M.;
2figuur in compendium (b.v.sleutelgat);
3zoals gebruikt bij matte-techniek

Mastershot

Ruim shot van hele scènelengte, ook covershot

Matrix

1Omzetter van RGB naar YUV;
2computergestuurd schakelsysteem tussen meerdere in- en uitgaande signalen;
3(de-)coderingssysteem waarmee verschillende geluidssporen worden verstopt of tevoorschijn getoverd, b.v. bij Dolby Surround en ProLogic. De gecodeerde stereotrack wordt dan aangeduid als LtRt en bevat de informatie (op basis van faseverschillen), die m.b.v. de matrix in een surroundsignaal omgezet kan worden. Het surroundeffekt is kunstmatig en niet te vergelijken met echt discrete tracks zoals bij Dolby Digital

Matte

1Masker, plaatje in de matte box van de camera waardoor een deel van het filmmateriaal niet wordt belicht;
2rol met filmbeelden die er voor zorgen dat een deel van het filmmateriaal niet wordt belicht voor een optisch effect;
3keysignaal

Matte box

Cassette voor op het compendium waarin maskers kunnen worden geschoven (of filters)

Mediumshot

Camera-instelling tussen veraf en dichtbij, ook halftotaal

Microfoonklap

Tikje op de microfoon (in beeld), t.b.v. het gelijkleggen van geluid bij beeld

Middentonen

Niet verzadigde kleuren met een dekking ongeveer gelijk aan gemiddeld grijs (18%)

M-II-format

vero. Broadcast videoregistratie m.b.v. 1/2 inch-cassette

Mini-DV

Klein formaat DVcam-cassettesysteem, 25 Mbit/s consumentennorm

Mitchell

vero. Merk (studio) filmcamera met spergrijper, met de beste beeldstand ooit en dit tot 120 b/s!

Mitchell-cassette

Filmcassette (1000 ft), gestandaardiseerd door Mitchell, nu nog veel gebruikt voor camera's van optische banken en filmschrijvers

Mix-effectbank

Gedeelte van beeldmenger waarmee effecten kunnen worden gemaakt (wipe, key, etc.)

M.O.D.

1Minimal Object Distance, kortst instelbare afstand van een lens;
2Magnetic Optical Disk, opslagmedium voor data (b.v. voor Dolby Digital)

Monitor

1TV zonder ontvanger;
2afluistersignaal;
3studioluidspreker

Monitorhead

Magneetkop die voor nabandcontrole wordt gebruikt (video)

M.O.S.

Mit out sound, uitdrukking van Duitse regisseur (Erich von Stroheim) in Hollywood toen hij zonder geluid wilde draaien, ook stom of mute

Motion-controlled camera

Elektronisch systeem waarmee een eenmaal gemaakte (of ingestelde) camerabeweging automatisch exact kan worden herhaald

Moviecam

Filmcameramerk met video-beeldzoeker (35mm)

Multicam

1Situatie waarin met meer camera's tegelijk wordt gefilmd;
2montagetechniek voor het monteren van materiaal dat met meer camera's tegelijk is opgenomen

Multiple camera

Met meer camera's tegelijk opnemen (onder verschillende hoeken), meestal afgekort tot multicam

Multiplex

1Bioscoop met een groot aantal zalen; 
2het combineren van meerdere analoge of digitale signalen (beeld, geluid) in één enkel signaal

Multi-purpose-shots

Non-descript beeldmateriaal dat overal bruikbaar is, ook open shots

Mute

Zonder geluid gedraaid shot, ook M.O.S. of stom

Naklap

Klap aan (maar meestal na) het einde van een shot, ook BOE, eindklap of endslate

Naijlen

vero. In videobeeld verschijnende strepen bij pans met buizencamera langs hoge lichten, ook comet tail

NC

Nikkel-cadmium accu, oplaadbare batterijen, ook Nicad

NIR

Nantschnuie Issledowatelskaja Rabota (= resultaat van wetenschappelijk ontwikkelingswerk), de Russische variant van het SECAM-televisiesysteem, ook wel misprijzend Nyet Imperialistic Reactionary-system genoemd

Nitraat(film)

Tot 1951 in gebruik zijnd filmmateriaal met drager van het uiterst brandbare cellulose-nitraat, > acetaat en safety film

NK/NP

vero. Aanduiding op picture negative report t.b.v. lab, betekenend: niet kopieëren, resp. niet printen

Non segmented

Raster bevindt zich op één videospoor (VPR, BVH)

Normvertaler

Apparaat waarmee een videosignaal van het ene systeem naar het andere kan worden omgezet, b.v. PAL- Secam -NTSC, ook standard-converter

NSC

1Netherlands Society of Cinematographers, gilde van Nederlandse cameramensen;
2tot 1980 de benaming van de mixagestudio's bij de omroep, die oorspronkelijk voornamelijk werden gebruikt voor nasynchronisaties, afko van NaSynchronisatie Centrum

NTSC

National Television Standards Committee (US); wijze van tv-transmissie zonder ingebouwde kleurcorrectie op 30 fps, 60 Hz lichtnetfrequentie, o.a. in de USA, (ook 'Never The Same Color'). Ten opzichte van film (24 fps) wordt een pulldown gehanteerd van 4:5 (volgens Stefan D en GdH 2:3)

Objectief

Lensstelsel, een samenstelling van diverse lenzen in een vatting. In de praktijk wordt toch vaak de term 'lens' gebruikt, als men objectief bedoelt

Oculair

Ooglens, zoekerlens op camera

Omkeerfilm

vero. Filmsoort, welke na ontwikkeling positief beeld geeft, reversalfilm; alleen bij smalfilmformaten

Onderdraaien

Opnemen met een lagere snelheid dan de projectiesnelheid, ook undercranck

Oneindige pan

Langdurige horizontale camerabeweging van niets naar niets

Ongekoppelde burst

Ontbrekende relatie tussen referentie kleurenhulpdraaggolf en kleurinformatie in het videosignaal

Ongekoppelde tijdcode

Informatie in de tijdcode over V, H of F ontbreekt of is onjuist

Onscherp trekken

Visueel effekt, d.m.v. lensverdraaiing, waarbij alles onscherp wordt, > scherpteverlegging

Opblokken

Verhogen van acteurs, requisieten of apparatuur d.m.v. hokkertjes

Open gate

Open gate draaien, filmen zonder masker in de camera, waarbij het volledige negatief dus belicht wordt. Dit ondanks de (mogelijke) bedoeling later de boven- en onderkant van het beeld alsnog af te dekken (dit kan handig zijn voor latere beeldbewerking)

Open reel

Band op kern of spoel, i.t.t. cassette

Operator

(Camera-)bediener

Oplossend vermogen

Mate waarin details worden weergegeven, in aantal lijnen per mm, ook definitie of resolutie

Opneembuis

Deel van videocamera, waar de optische signalen in elektronische worden omgezet

Optimize

Optimaliseren van de videokopstromen

Optisch

Beeld of effect verkregen met licht en lenzen, i.t.t. digitaal

Opturatie

(Van het Franse woord 'opturation', sluitertijd). Hinderlijke optische interferentie. Bij video is soms sprake van opturatie bij mensen in gestreepte jasjes of met andere regelmatige patronen die kunnen samenvallen met de beeldlijnen; > ook temporal aliasing

Orthochromatisch

Zwart-wit filmmateriaal ongevoelig voor rood licht, vgl. panchromatisch en blinde emulsie

O.S.S.

> Over-shoulder-shot

Out of focus

Buiten de scherpte vallend, oftewel: onscherp

Overcranking

Camera op hogere dan de normale snelheid (24 of 25 b/s) laten lopen, met als resultaat een slow motion shot

Overdraaien

1Opnieuw opnemen, reshoot;
2opnemen met hogere snelheid dan projectiesnelheid, overcrank(ing)

Overscan

Monitorbeeld zo vergroot dat slechts het gedeelte binnen het safety-kader wordt weergegeven (standaardinstelling), i.t.t. underscan

Overshouldershot

(O.S.S.) Opname van speler over de schouder van de tegenspeler

Over (the) hip

Soort overshouldershot, maar dan langs iemands heup, bekend uit de westerns van Sergio Leone

Packshot

Shot in commercial van het product

Paillard

Zwitserse fabrikant van semi-professionele 16mm-camera's, het befaamde roggebroodje

PAL

Phase Alternation by Line, wijze van tv-transmissie op 25 b/s en 50 Hz lichtnetfrequentie, met ingebouwde kleurcorrectie, o.a. in Nederland, (ook 'Pay for Added Luxury'); vgl. NTSC en Secam

Palfase

Het lijn-om-lijn omschakelen van het V-aandeel in de kleurinformatie van het videosignaal

PALplus

vero. Breedbeelduitzendingen vanaf een anamorfe 16:9 bron, die op 4:3-tv's wordt weergegeven in letterbox-formaat, maar die door breedbeeld-tv's (met een PALplus-decoder) automatisch beeldvullend wordt weergegeven. Dat beeldvullend maken gebeurt d.m.v. extra scherpte-informatie, die in de zwarte balken wordt meegezonden

Pan

Afkorting van 'panoramique', horizontaal rondgaande lensbeweging; Vlaams: pano

Panasonic

Fabrikant video-apparatuur. Heeft vooralsnog beslist niets met Panavision te maken

Panasony

Bijnaam van een door Panavision voor digitale cinema geschikt gemaakte Sony HD-camera (HDW-F900) met Panavision-lenzen

Panavised

Door de firma Panavision aangepast, > ook Panasony

Panavision

1Fabrikant en verhuurder van camera's en objectieven;
2breedbeeldsystemen (met anamorfoot) op 35mm (1:2,35) en 70mm (1:2,2)

Panchromatisch

Evenredige gevoeligheid voor alle kleuren van zwart-wit materiaal, vgl. orthochromatisch en blinde emulsie

Panglas

Donker kijkglaasje ter beoordeling van de lichtverhoudingen in de set

Parkinsonfilm

Film waarbij tijdens de opnamen of in de nabewerking bewust beweging is toegevoegd, ook wel zeeziektefilms genoemd, b.v. 'Breaking the Waves'; ook Parki-cam

Pellicule

Van het Italiaanse 'pellicola', huid, Vlaams voor filmmateriaal

Perforatie

Gaatjes in film of band t.b.v. het transport en de justering

PGM-rail

Program-rail, > Rode rail

Photoshop

Beeldbewerkingssoftware voor stilstaand beeld, van Adobe

Picture Negative Report

Lijst per dag van gedraaide shots en takes met rol- en cassettenummers, en print/hold-aanwijzigingen; ook camerarapport

Pilootsignaal

vero. Stuursignaal t.b.v. synchroonloop van camera met smalltaperecorder, ook 'piloottoon'

Pilotpin

Justeringsmechanisme in duurdere filmcamera's (Mitchell) en optische banken t.b.v. nauwgezette beeldstand, ook spergrijper

Pingpongen

1Shot/tegenshot draaien;
2geluid opbouwen door van ene naar het andere spoor over te schrijven, met toevoeging van een nieuw geluid, ook bouncen

Pitch

1Toonhoogte(verandering);  
2kleine snelheidsverandering bij tape of plaat;
3afstand tussen perforatiegaatjes, b.v. short pitch;
4maat en vorm van de perforatiegaatjes, > Bell & Howell-perforatie en Kodak-Standaard-perforatie;
5Pitchen: poging een filmidee te verkopen binnen een verzamelde groep potentiële kopers en producenten

Pivoting viewfinder

Draaibare (flexibele) camera-zoeker

Plan américain

Beelduitsnede waarbij persoon vanaf de knieën tot en met het hoofd wordt afgebeeld, ook halftotaal of mediumshot

Plan séquence

Gehele scène gefilmd in één longshot

Plate

1Shot waarvan een deel als invulling moet dienen in een ander shot bij CGI-bewerking;
2galmplaat-effect

Plat shot

Shot met povere mise-en-scène en weinig perspectief

Playback

(Pb)
1Opname van beeld aan de hand van het tevoren opgenomen geluid;
2weergave van zojuist opgenomen (video)beeld of geluid, terugkijken resp. terugluisteren

Plopkast

Bandwisapparaat, dat in één keer een magneetband wist, ook bulkeraser

Ploppen

1Verwijderen van een signaal op een magneetband, m.b.v. een plopkast of bulkeraser;
2'dichtslaan' van een microfoon door een te grote hoeveelheid aangeblazen lucht, b.v. bij de letter P

Plumbicon

vero. Type professionele video-opnamebuis

PNO

1Programme Number, programmeerbaar (en dus uitleesbaar) nummer op DATjes, meestal echter ID genoemd;
2Pensioenfonds Nederlandse Omroep, tegenwoordig Pensioenfonds PNO Media geheten

Pola(risatie)filter

Draaibaar camerafilter of lichtfilter dat bepaalde reflecties wegneemt of versterkt, daarmee de verzadiging versterkend resp. verzwakkend

Porta-brace

Fabrikant van tassen m.n. voor film- en geluidsapparatuur

Posterisatie

Vorm van solarisatie, omkering of verschuiving van het kleurspectrum, veelal gevolg van datareductie

POV

Point of view, opname met de blikrichting van het betreffende personage, ook subjectief shot

Preset

(PST) Bron die op een beeldmenger als volgende actual gekozen kan worden

PRG

Program, actual signaal

Prime

Objectief met vaste brandpuntsafstand, ook vaste lens, i.t.t. zoomlens

Production value

Zichtbare productiewaarde van een shot

Program

(PRG) Actual signaal

Progressive

Bewegend beeld dat in zijn geheel, als compleet beeld -dus niet als video in twee fields- wordt geregistreerd, weggeschreven en weergegeven, i.t.t. interlaced. Film is progressive, net als sommige vormen van HDTV

Promistfilter

Camerafilter dat het beeld verzacht, leverbaar in 'black' en 'white', waarbij het witte filter de hoge lichten met een lichte mist (vgl. halo) omgeeft

ProRes

Compressiestandaard voor video van Apple

PST

Preset, bron die op een beeldmenger als eerstvolgende actual gekozen kan worden

Pulldown

Technisch proces waarmee een bron en een bestemming met verschillende framerate op elkaar worden aangepast. Om film met een snelheid van 24 b/s naar PAL video (50 fields/sec) te zetten, wordt een pulldown toegepast, waarbij elk 24e field (of elk 12e beeld) herhaald wordt. Voor een overzetting van 24 b/s naar NTSC wordt ofwel een 3:2 of een 3:2:2:3 pulldown toegepast

Pulling focus

Scherpteverlegging

Pumpie

Klein stukje microfoon in beeld

Quad-format

Oudste professionele videoregistratienorm, ook vierkops of Ampex (2")

Quantel

Fabrikant video- en montageapparatuur

Quantiseringsruis

Signaalkwaliteitsvermindering bij een digitale opname

R3D

Bestandsformaat van Red

Raccord

(Vlaams) synchroon

Rail

1Alle filters, faders, etc. van een geluidskanaal op een mengtafel;
2rij bronnen op een beeldmenger (PST-, PGM-, Rode rail)

Ramping

Eigenlijk Speed Ramping, het geleidelijk veranderen van de opname-/weergavesnelheid van een shot; zowel in de camera als in de postproductie mogelijk

Raster

Half videobeeld (312,5 even of oneven lijnen in PAL), ook field

Raster aliasing

Op en neer springen van horizontale lijnen in beeld door de frequentie van het raster

Ratio

Verhouding. Gebruikt voor licht/tegenlicht, breedte-hoogte of opgenomen materiaal versus lengte van de uiteindelijke film, etc

Record run

Opnemen op videobanden met ononderbroken tijdcode, waarbij de uuraanduiding gelijk is aan het bandnummer (sterk aanbevolen wordt om weer op 1 uur te beginnen bij tape 21 en dus niet op tape 24), i.t.t. time of day tijdcode of free run

RED

Fabrikant van (relatief) goedkope digitale filmcamera's, gebaseerd op het principe van de 'raw'-fotografie. Met behulp van een zeer snelle processor ('mysterium') kan een zeer hoge beeldkwalitiet worden verkregen, die 35mm film benadert; > Red-One

Red One

Eerste digitale camera van RED, later aangepast met de Mysterium-chip (MX), te volgen door de RED-Epic en RED-Scarlet

Reel

1Projectierol film (max.590m 35mm=20 min.), Eng. voor akte;
2haspel voor videoband

Referentiesignaal

Inregelsignaal

Reflexsluiter

Vlinder in camera, aan voorzijde spiegelend, onder 45º, die licht weerkaatst naar zoeker

Registratie

Video-opname

Rekuuptape

Vlaams voor eerder gebruikte videoband, scratchtape

Reload

Inleggen van nieuwe rol film in de camera

Reshoot

1Opnieuw opnemen, overdraaien;
2extra draaidag of -periode

Resolutie

Oplossend vermogen van beeld, ook definitie. Bij digitaal beeld is de * uitgedrukt het aantal pixels per inch (dpi, dots per inch)

Reversalfilm

vero. Omkeerfilm, filmsoort, welke na ontwikkeling positief beeld geeft; alleen bij smalfilmformaten. [N.B. 35mm omkeer alleen gebruikt voor diafilms]

Reverse (angle)

Shot van tegenspeler; gebruikelijker contrashot of tegenshot. [Op de set worden eerst alle shots gedraaid naar de ene kant, dan moet het licht worden omgebouwd, de camera verplaatst om de reverse angles te draaien]

Revox

Smalltaperecordermerk

RF-head

Magneetkopje in analoge video- en audiorecorders (verouderd dus) waarmee kon worden gecontroleerd of er daadwerkelijk signaal op de band was vastgelegd. Voor video kon hiermee niet het signaal in naband worden gecontroleerd, maar kon slechts worden vastgesteld of de kopstromen invloed hadden gehad op de tape

RF-uitgang

Uitgang op videoweergave-apparatuur waarover het signaal radiofrequent mee wordt verzonden (op gelijke wijze als een radio- of televisiezender)

RG-59

Coaxiale videoverbindingskabel met een impedantie van 75 ohm

RGB

1Rood, groen en blauw, de drie additieve grondkleuren;
2benaming voor componenten-systeemverbindingen, zoals RGBS, RGsB (sync on green), RGBHV

Rode rail

PGM-rail, actualrail, rail in tv-studio waaruit bronnen actual worden gekozen

Roggebroodje

Populaire benaming voor de Paillard-16mm camera

Roll

Camerabeweging om optische as

Rondzingen

1Piepend geluid of beeld van kleurenregen als gevolg van het doorlussen van uitgang aan ingang of andersom;
2als bij zaalversterking het door de microfoon opgevangen geluid middels versterking nogmaals bij de microfoon aankomt en aldus keer op keer wordt versterkt en daardoor een hoog piepend geluid ontstaat; een van de bekendste geluidsclichés in films is het rondzingen op het moment dat iemand de microfoon grijpt voor een toespraakje

R/P head

Record/playbackhead, magneetkop voor opname en weergave

Rugzakje

Kastje achterop videocamera, waarmee een aantal regelfunkties naar elders kunnen worden gestuurd, zoals diafragma, kleurbalans, etc., ook backspace of C.C.U.

Ruis

Ondergrond van licht storend karakter veroorzaakt door de aard van de drager of door een apparaat in het circuit (b.v. een microfoon of een foute bekabeling)

Runout

Uitloop van film uit de camera

Run up

Aantal benodigde beeldjes voordat een filmcamera op snelheid is

Rijder

Opname met rijdende camera, ook tracking

S16

> Super 16

S35

> Super 35

Safetyfilm

Film met drager van cellulose-triacetaat of polyester, > ook acetaat, nitraatfilm en estar

Saticon

vero. Type semi-professionele video-opnamebuis

Saturation

1(Kleur)verzadiging;
2mate van de magnetische verzadiging bij analoge opnames op magneetband

Scannen

Overzetten van film naar video of data (ook van stilstaande beelden en animatietekeningen)

Scanner

1Filmaftaster, zet filmbeeld om in videobeeld of data, ook telecine (voor videotoepassingen);
2roterende videokop;
3aftaster van vlakke afbeeldingen

Schaamhaar

Zodanig grote hair in gate, dat de cameraman er zich voor moet schamen

Schakelsignaal

Bij keyen het signaal waarbij met clippen wordt bepaald welk deel door het invulsignaal vervangen wordt

Scherptediepte

Afstand voor en achter instelpunt waarbinnen de scherpte nog acceptabel is, > ook hyperfocale afstand

Scherpteverlegging

Verleggen van de scherpte in het beeld, waarmee ook de aandacht wordt verlegd, ook focus pull

Schietbaan

vero. Plek waar foto's, tekeningen, e.d. op film worden opgenomen

Schieten

1Lett. vertaling van 'shoot', veelgebruikt jargon voor opnemen met de camera, ook draaien;
2naar film schrijven van digitale beeldbestanden

Schneider

Lensmerk

Scope

Verzamelnaam voor anamorfotische breedbeeld(film)formaten, afkorting van CinemaScope (handelsmerk)

SDI

Serial Digital Interface, ook SIF. Systeem waarbij videoapparatuur via een kabel met elkaar verbonden is. Naast de digitale videocomponenten kunnen ook tot acht audiokanalen en tijdcode op deze manier worden overgebracht ('embedded audio'). De Sony 10-bits SDI kan met een kabellengte van tweehonderd meter werken. Er bestaat ook een HD-versie: HD-SDI

Second unit

Tweede filmploeg (meestal zonder eigen geluidsman), meestal ingezet bij dure scènes of shots

Segmented

Beeldinformatie van een raster dat zich bevindt op meer videosporen (BCN)

Segmented frame

sF, aanduiding voor de wijze waarop bepaalde HD-recorders elk progressief filmbeeld in twee delen opslaan (gelijkend op, maar niet gelijk aan het opdelen in fields)

Sepia

Bruin-paarsige kleur kenmerkend voor oude fotoopnamen

Servo

Motorstuursysteem, waarbij de verdraaiing van de motor stap voor stap geregeld wordt

Set-up

1Expositieaspect dat later in het verhaal een gevolg heeft (de pay-off);
2camera-positie;
3verhoogd zwartniveau in sommige varianten van NTSC

Set-up level

> Blacklevel

sF

> Segmented frame

SFC

Special Function Cell, relais in een computer-editingsysteem waarmee bandrecorders, digitale effecten ingestart kunnen worden (video)

Shaden

Instellen van de R, G en B niveaus, alsmede helderheid, verzadiging en contrast van een videosignaal bij live-registraties, vgl. kleurcorrectie

Shake

1Beeldbewerkingssoftware voor compositing;
2materiaal van een onvaste cameraman, > Parkinsonfilm

Shape

Vormverandering m.b.v. een DVE (Mirage)

Shift & Tilt

Lens waarmee een (dynamisch) focusverschil binnen een kader is aan te brengen, ook swing shift

Short ends

Restjes (opname)materiaal, meestal opgebruikt voor inserts of andere korte shots

Shot

Beeldopname, gedraaide camerainstelling

Shot-tegenshot

Eenvoudige (maar doeltreffende) manier van découpage van een dialoogscène, waarbij van elk van de gesprekpartners een shot is gedraaid; minder gebruikelijk het Franse champ-contrechamp

Shuttelen

Snel spoelen (bij video) met behoud van beeld

SIF

Andere naam voor > SDI

Single (shot)

Opname van één persoon, vgl. two-shot

Skew

Bandspanning op een recorder

Slate

Letterlijk een leitje.
1Deel van de klap waarop de informatie staat;
2informatieblok in de aanloop van een videomaster, met inhoudelijke en technische gegevens

Slomo

Slow motion

Slow motion

Vertraagde beweging, (bij film door opname met een hogere snelheid; bij video door herhaling van beelden, al of niet digitale invulling van de ontbrekende beelden)

Sluier

Ongewenste belichting van de emulsie, door lekkage in camera, cassette of wisselzak; > ook grondsluier

Smalfilm

8, 9½ en 16mm film, filmformaten voor consumentengebruik (hoewel 16mm in veel landen, w.o. NL, vroeger ook voor tv werd gebruikt)

Smear

Verticale strepen in videobeeld als afbuiging van hoge lichten

SMPTE/EBU-tijdcode

SMPTE-tijdcode in gezamelijkheid met de EBU geschikt gemaakt voor PAL

SMPTE-tijdcode

Tijdcode gestandaardiseerd door de SMPTE voor NTSC

S/N

Signaal/ruis verhouding

Snel

Gevoelig: een snelle lens (opening > f/ 1.5) en snelle film (> 250 ASA)

Snijsignaal

Signaal dat gebruikt wordt om mee te keyen

Softblimp

Flexibele blimp voor cassettes of de complete camera (soms verwarmd), om de geluidsoverlast te beperken, ook barney

Softfocus

Verzachte contouren

Solarisatie

Omkering of verschuiving van het kleurspectrum, ontstaat als film zwaar wordt overbelicht of bij chemische onbalans in de emulsie

Sony

Japanse fabrikant van professionele en consumenten-elektronica

Source tape

Oorspronkelijke band (vanuit de camera of scanner)

SP

1Superior Performance, aanduiding voor verbeterde versie bij enkele videosystemen (U-Matic SP, Betacam-SP, BVU-SP);
2Standard Play, i.t.t. long play (LP)

Space-blanket

Hoog reflecterend (en dus isolerend) materiaal uit de ruimtevaart, gebruikt om licht te reflecteren of om camera te beschermen tegen zonlicht (-warmte)

Speed

1Gevoeligheid van een emulsie, filmsnelheid in ASA of ISO;
2moment waarop weergave- en/of opnamemachines stabiel zijn, de servo's zijn gelockt en er voldoende pre-roll beschikbaar is;
3'speeds', snelle lenzen met grotere opening dan f/ 1.6, > ook superspeeds

Speed!

Melding dat camera op juiste snelheid loopt, (Ned.: 'loopt!'), ook wel 'rolling!'

Spergrijper

Aparte grijper, die film tijdens belichting op zijn plaats houdt (alleen bij duurdere camera's), zodat een zeer goede beeldstand wordt verkregen, > pilot pin

SPG

Sync Pulse Generator, apparaat waarmee videorecorders, camera's, etc. kunnen synchroniseren, ook syncbak of syncfabriek

Splitfocus

Scherpstelling op punt tussen twee objecten, zodanig dat beide objecten een acceptabele scherpte krijgen; > ook scherptediepte

Spotmeter

Lichtmeter met telelens voor het meten van details, ook van lichtbronnen (b.v. televisiescherm, neonreclame)

Sprocket

Getand filmtransportwiel, b.v. tamboer in projector (afb.)

Squeeze

1Onevenredig (breedte-hoogte) in elkaar drukken van beeld, zoals o.a. toegepast in anamorfotische breedbeeldformaten, waardoor een cirkel er als een ellips uitziet  
2Encoding-applicatie voor beeld- en geluidsfiles van Sorensen

Stabilisatie

Correctie van ongewenste camerabewegingen. Dit kan gebeuren tijdens de opname of achteraf in de compositing m.b.v. trackers of beeldrestauratie m.b.v. motion estimation

Starfilter

Filter, dat hoge lichten stervormig afbeeldt, ook (gewoon) sterfilter

Steadyshot

Beeldstabilisatiestand op camcorders, niet te verwarren met Steadicam

Sterfilter

Filter, dat hoge lichten stervormig afbeeldt, ook starfilter

Sticks

Klap-deel van het slateboard, dus twee met een scharnier aan elkaar bevestigde zwart-wit geblokte latjes, die worden gebruikt als syncmarkeerders

Stock

Voorraad negatiefmateriaal

Stockshot

Archiefopname

Stofzuigen

1Met de camera rondneuzen;
2veelvuldig in- en uitzoomen door videohobbyisten;
3met de computer verwijderen van stof uit het beeld, ook 'dust busting'

Stom

Opname zonder geluid, ook mute of M.O.S.

Stop

Verschil tussen twee opeenvolgende diafragmagetallen,''n stoppie knijpen' is een stop meer (b.v. van f/ 5.6 naar 8)

Stopbeeld

Wit (positief) beeldje (extreem overbelicht) dat ontstaat doordat de camera stopt; 'van stop tot stop' is het complete shot; Eng. flash frame

Stoppertje

Reactieshot, noodsprong om lelijke beeldovergang te verdoezelen, ook lapshot of cutawayshot, b.v. noddy

Strawberryfilter

Draaien alsof, teneinde (duur) filmmateriaal te besparen en geïnterviewde niet te schockeren, ook jen slinger, strawberryfilter, Chinees draaien, houten camera of French take

Stroboscopisch effect

Schijnbare verandering van de bewegingsrichting veroorzaakt door wisselwerking (interferentie) tussen de camerasnelheid en de objectsnelheid, ook wagonwheel-effect, >vgl opturatie

Subcarrier

Kleurenhulpdraaggolf

Subjectief shot

Opname met de blikrichting van het betreffende personage, ook point of viewshot of kortweg POV

Subtractieve kleurmenging

Kleurvorming d.m.v. de kleuren cyaan, geel en magenta; i.t.t. additieve kleurmenging

Super 16

vero. 16mm filmopnameformaat, waarbij ook de ruimte voor het geluidsspoor wordt benut, aspect ratio 1:1,66 tot 1:1,85 (ook wel Ultra-16 genoemd)

Super 35

135mm opnameformaat, waarbij ook de ruimte voor het geluidsspoor voor beeld wordt benut, zowel in 4- als in 3-perf;
2systeem waarbij gelijktijdig gekadreerd wordt voor televisie, widescreen, DVD en Scope filmrelease (met de ooglijn op 1/3 van het kader)

Super(impose)

(S.I.)
1Dubbeldruk (film);
2twee videobronnen door elkaar heen; > ook super

Superspeeds

Objectieven met grote maximumopening (< f/ 1.4), de cine primes van Zeiss

SVHS

vero. Super VHS, VHS met verbeterde beeldkwaliteit

S-Video

Signaalverbinding waarin de signalen voor helderheid (Y) en chrominantie (C) separaat worden vervoerd, ook Y/C

Swing shift

Objectief waarmee een (dynamisch) focusverschil binnen een kader is aan te brengen, of waarmee het focusvlak kan worden 'gekanteld', ook shift & tilt. [Het effect is -zeker als de opnamen ook nog eens versneld worden weergegeven- dat er sprake lijkt van macro-opnamen van een miniatuurbouwsel, van speelgoed].

Swiss pan

Zeer snelle camerapan, ook zip-pan of flashpan

SX

Afkorting voor Betacam-SX

Syncbak

Sync pulse generator, apparaat waarmee videorecorders, camera's, etc. kunnen synchroniseren, ook syncfabriek of SPG of BBG

Syncbox

Apparaatje waarmee bij filmopnamen met een tv in beeld de balk buiten beeld kan worden gehouden, ook Atelen

Syncfabriek

> Syncbak

Synchead

Videokop voor de V-sync bij C-formatmachines

Tachometer

Meter, die de loopsnelheid van de camera aangeeft

Tail-in

Begin van rol voor